De mening van ALS Centrum Nederland: Onderzoek naar koper
12-02-2016
Onderzoek naar koper bij ALS-patiënten met SOD1-mutatie
Amerikaans onderzoek levert bewijs dat een koperhoudend medicijn ALS vertraagt bij muizen (muismodel) met een mutatie (afwijking) op het SOD1-gen. De relevantie van deze studie is voor Nederlandse ALS-patiënten gering, omdat de SOD1-mutatie in Nederland zeer weinig voorkomt. In Australië, waar deze mutatie vaker voorkomt, start een medicijnonderzoek bij ALS-patiënten met de SOD1-mutatie. Bekeken zal worden of er bij mensen een positief effect is, zoals bij muizen het geval was.
Het SOD1-gen
In 1993 werd ontdekt dat veranderingen in het SOD1-gen kunnen leiden tot het ontstaan van de ziekte ALS. Wereldwijd komen deze zogenoemde SOD1-mutaties voor bij 12-20% van de familiaire ALS-patiënten en bij 1-2% van de sporadische ALS-patiënten. Bij Nederlandse ALS-patiënten zijn SOD1-mutaties zeldzaam. SOD1-mutaties komen in Nederland voor bij slechts 1% van de patiënten met familiaire ALS en naar verwachting bij een nog kleiner deel van de patiënten met sporadische ALS.
Mutaties in het SOD1-gen leiden er toe dat het SOD1-eiwit zijn functie minder goed kan uitvoeren. Het SOD1-eiwit is een superoxide dismutase enzym wat zuurstofradicalen in lichaamscellen onschadelijk maakt. Om effectief te kunnen werken moet het SOD1-eiwit zowel koper als zink aan zich gebonden hebben.
Onderzoek met een muismodel
Een muismodel met een ALS-variant van humaan SOD1 is een van de best onderzochte ALS modellen. Dit muismodel wordt ook vaak gebruikt om de effectiviteit van nieuwe ALS therapieën te onderzoeken. In muizen met humane ALS-varianten van SOD1 was al eerder aangetoond (in resp. 2011 en 2013) dat de levensduur van deze muizen met gemiddeld 20% kan toenemen als deze muizen behandeld worden met het koperhoudende medicijn CuATSM. In een recent artikel van januari dit jaar laten onderzoekers nu ook zien dat dit medicijn ook een positief resultaat laat zien in een ander SOD1 muismodel wat naast mutant humaan SOD1 ook het humane koperenzym CCS heeft. Normaal gesproken sterven deze muizen kort na de geboorte, maar door behandeling met het kopermedicijn CuATSM bleven zij gemiddeld 18 maanden langer in leven.
Klinische trial met ALS-patiënten in Australië
Op basis van de effecten bij het muismodel willen onderzoekers nu de effecten van een koperhoudend medicijn testen in ALS-patiënten met een genetische mutatie in SOD1. Naar verwachting zal dit voorjaar de eerste klinische trial met dit medicijn van start gaan in Australië.
Waarschuwing voor voedingssupplementen met koper
Wij willen graag de waarschuwing plaatsen dat het koperhoudende medicijn CuATSM waar dit onderzoek over gaat, niet vervangen kan worden door voedingssupplement met koper. Met de inname van koper voedingssupplementen moet zeer voorzichtig worden omgesprongen, omdat de inname van kleine hoeveelheden extra koper al giftig kan zijn voor het menselijk lichaam.
Meer informatie
In het kader van het project ALS Kennisplatform, gefinancierd door Stichting ALS Nederland, schrijven wij webartikelen over nieuwe onderzoeksresultaten die wereldwijd verschijnen.
Referentie
Copper delivery to the CNS by CuATSM effectively treats motor neuron disease in SODG93A mice co-expressing the Copper-Chaperone-for-SOD. Williams JR, Trias E, Beilby PR, Lopez NI, Labut EM, Bradford CS, Roberts BR, McAllum EJ, Crouch PJ, Rhoads TW, Pereira C, Son M, Elliott JL, Franco MC, Estévez AG, Barbeito L, Beckman JS. Neurobiology of Disease. Volume 89, May 2016, Pages 1–9. doi:10.1016/j.nbd.2016.01.020
Auteur: Dr. Dianne van den Heuvel, post doc ALS Centrum Nederland en UMC Utrecht Hersencentrum
Bron: ALS Centrum Nederland
