Stamcellen gecreëerd zonder embryo’s

Stamcellen worden aanzien als de ultieme meester-cellen van het lichaam, bekwaam om praktisch elke ander soort cel te worden, zoals hart of long cellen. Ze worden bijgevolg “pluripotent” genoemd, wat wil zeggen dat ze de capaciteit hebben om te veranderen in andere celtypes.

Tot nu toe, kwam de beste bron van stamcellen door het klonen van cellen uit afgedankte menselijke embryo’s. Maar het gebruik van embryo’s ligt onder vuur met enkele ethische vragen. Nu stellen twee nieuwe studies dat er een makkelijkere weg kan zijn.

De resultaten kunnen politieke gevolgen krijgen in de Verenigde Staten, waar President George Bush rapporten heeft geweigerd die embryonaal stamcel onderzoek zouden gesteund hebben.

Hij had gezegd dat medische doorbraken mogelijk waren zonder het vernietigen van embryo’s. De democraten stelden dat door zijn ideologische overtuigingen, Bush het onderzoek geblokkeerd heeft dat genezing zou kunnen blootgelegd hebben voor ziektes die miljoenen mensen raken.

Dinsdag werd aangekondigd dat laboratorium teams in 2 continenten, allebei erin geslaagd waren om landmark studies te publiceren over het gebruik van huidcellen voor het creëren van pluripotente stamcellen die lijken en handelen als embryonale stamcellen.

Zij noemen de cellen “geïnduceerde pluripotente stamcellen,” of kortweg iPS cellen.

De auteurs informeren dat iPS cellen gelijkaardig zijn – niet identiek – aan embryonale stamcellen en dat verschillen opgemerkt werden. Maar meer onderzoek is nodig om vast te stellen wat deze verschillen betekenen.

De 2 studies zijn gepubliceerd in 2 tijdschriften: Science en Cell. Het Cell artikel is van een team onder leiding van Dr. Shinya Yamanaka van de Universiteit van Kyoto; het Science artikel in van een team onder leiding van James Thomson en Junying Yu van de Universiteit van Wisconsin in Madison.

Beide studies detailleren een “direct herprogrammatie” recept dat amper 4 ingrediënten bevat om gewone huidcellen, fibroblasten genaamd, te transformeren naar iPS cellen.

Het team van Yamanaka introduceerde de genen OCT3/4, SOX2, C-MYC, en KLF4 om hun iPS cellen te verkrijgen. Het Thomson team gebruikte een lichtjes andere cocktail: OCT4, NANOG, SOX2 en LIN28.

Yamanaka's team rapporteerde dat ze erin slaagden om iPS cellen te gebruiken om cardiale spiercellen te produceren. Na 12 dagen van groei in een laboratorium schaaltje, begonnen de bundels van cardiale spiercellen effectief te kloppen.

Techniek verre van perfect

Maar noch Yamanaka’s noch Yu’s recept is perfect. De techniek gaat gepaard met het gebruik van een retrovirus om de genen af te leveren in de huidcellen, die op hun beurt het DNA verstoren van de huidcellen. Dat veroorzaakt een potentieel voor het ontwikkelen van kanker.

Maar de DNA verstoring is maar een bijproduct van de techniek, en experts zeggen dat ze geloven dat het kan vermeden worden.

Thomson, die ook succesvol de eerste menselijke embryonale stamcellijnen produceerde in 1998, geeft toe dat er veel meer onderzoek nodig is voor deze nieuwe techniek, “maar deze methodes zouden nuttig kunnen zijn voor het ontwikkelen van ziektemodellen en voor medicijn ontwikkeling,” schreef zijn team.

Ian Wilmut van de Scottish Centre for Regenerative Medicine aan de Universiteit van Edinburgh, die hielp bij het klonen van het eerste zoogdier in 1997, Dolly het schaap, zegt dat de resultaten enorm substantieel zijn.

"We kunnen nu een tijd overwegen wanneer een simpele aanpak gebruikt kan worden voor het produceren van stamcellen die de mogelijkheid hebben om eender welk weefsel te vormen van een klein staal genomen van onszelf,” zegt Wilmut in een statement.

"Dit zal enorme implicaties hebben voor onderzoek en misschien op een dag voor therapie"

De therapeutische implicaties van het onderzoek zijn mogelijks jaren van ons verwijderd. Naast het overwinnen van het DNA verstorings-obstakel, moeten de onderzoekers nog basis vragen beantwoorden over deze cellen.

Op korte termijn, zouden deze cellen waarschijnlijk eerst gebruikt worden voor laboratorium studies om artificieel menselijk weefsel te creëren voor het testen van potentiële medicijnen.

Onderzoekers zeggen ook dat het nog altijd belangrijk is om de strategie van het gebruik van gekloonde cellen van embryo’s voort te zetten.

De hoop is er, dat op een dag, onderzoekers stamcellen kunnen gebruiken voor het behandelen van een reeks ziektes, waaronder het creëren van hersencellen voor de ziekte van Parkinson, pancreatische cellen voor diabetes en zenuwcellen voor ruggenmerg letsels.

De nieuwe iPS technieken zouden waarschijnlijk kwalificeren voor federale onderzoeksfondsen in de Verenigde Staten, terwijl dat onwaarschijnlijk is voor projecten die stamcellen extraheren van menselijke embryo’s, waarvoor fondsen strikt gelimiteerd zijn.

Het iPS cel werk zou waarschijnlijk ook de goedkeuring wegkapen van bio ethici en religieuze leiders.

R. Alta Charo, een professor wet en bio-ethiek aan de Universiteit van Wisconsin-Madison, zegt dat dit onderzoek de debatten verandert rond zowel menselijk embryonaal stamcel onderzoek als menselijke klonering.

"Dit is een methode voor het creëren van een stamcellijn zonder ooit door te werken, in eender welk stadium, op een entiteit die een levensvatbaar embryo is,” zegt Charo. “Zodoende, slaag je erin veel van die debatten te vermijden bij de recht-op-leven community.”

“Politics is war without bloodshed while war is politics with bloodshed.” Mao Tse-tung

Vertaling: Joke Mulleners