De ontdekking van een nieuw ziektemechanisme in ALS en dementie verhoogt de hoop op een behandeling (verkorte versie)

UNIVERSITY COLLEGE LONDON (UCL)

Een baanbrekend onderzoek geleid door UCL en wetenschappers van de National Institutes of Health (NIH) heeft voor het eerst aangetoond waarom een gemeenschappelijke genetische variant het ziekteverloop verslecht voor mensen die lijden aan de vreselijke neurodegeneratieve ziektes amyotrofische laterale sclerose (ALS) en frontotemporale dementie (FTD) die ontstaan bij volwassenen.
De studie werd gepubliceerd in Nature en toont aan hoe aantasting van het eiwit TDP-43, dat geassocieerd wordt met bijna alle gevallen (97%) van ALS en de helft van de gevallen van FTD, de genetische instructies beschadigt voor het kritische neurale eiwit UNC13A.
Opmerkelijk genoeg werd ontdekt dat een mysterieuze genetische variant die voorheen geassocieerd werd met risico op de ziekte de kans verhoogt dat de genetische instructies van UNC13A beschadigd raken bij mensen met deze ziektes, waarbij ze het risico op en de ernst van ALS en FTD verergeren.
UNC13A laat toe dat neuronen (zenuwcellen) met elkaar communiceren via de afgifte van neurotransmitters, en gegevens uit dierenmodellen suggereren dat het verlies van neuronen fataal kan zijn. De onderzoekers denken dat de beschadiging van de genetische instructies van UNC13A bij patiënten dezelfde schadelijke gevolgen kan hebben.

ALS is de meest voorkomende motorische zenuwziekte en er is geen behandeling bekend; het tast het brein en het ruggenmerg aan door de neuronen en zenuwen die de beweging controleren aan te vallen, waardoor die afsterven. Er is momenteel slechts één goedgekeurd medicijn voor ALS in het VK, die de levensduur met een paar maanden verlengt, en slechts voor een kleine minderheid van de patiënten doeltreffend is. Een derde van de patiënten sterft binnen een jaar na de diagnose. 
FTD is een verwante ziekte met gelijkaardige onderliggende oorzaken, de symptomen omvatten taalstoornissen, veranderingen in de persoonlijkheid en cognitieve moeilijkheden.
Onderzoekers zeggen dat de ontdekking hoop geeft op nieuwe behandelingen; door een therapie te ontwikkelen die de aantasting van de genetische instructies van UNC13A afblokt, zou de ziektevooruitgang kunnen vertraagd worden voor de meeste mensen met ALS en ongeveer de helft van de patiënten met FTD.  

Corresponderende auteur Professor Pietro Fratta (UCL Queen Square Institute of Neurology) zei: “Het meeste onderzoek naar gentherapie heeft zich gericht op genen betrokken bij familiale ALS (patiënten met een familiegeschiedenis van de ziekte), maar de overgrote meerderheid van de ALS-gevallen zijn sporadisch, met geen gekende familiegeschiedenis.”
Co-corresponderende auteur Dr Michael Ward (National Institute of Neurological Disorders and Stroke, NIH, US) voegde eraan toe: “We weten al geruime tijd dat genetische varianten in UNC13A een verhoogd risico op ALS en dementie veroorzaken, maar niemand ontdekte waarom dit het geval is. Samen hebben onze teams precies aangetoond hoe dit genetisch risico op ALS een wisselwerking heeft met het mechanisme van de kernaandoening, het verlies van TDP-43, waardoor het ziekteverloop verergert.”

Vertaling: E. Van Daele
Bron: EurekAlert